Aşil tendonu aşırı zorlandığında tendonda iltihap ve bozulma oluşur, bu duruma aşil tendiniti denir.
Aşil tendonu, baldır kaslarını topuk kemiğine bağlayan vücudumuzdaki en güçlü ve en kalın tendondur. Yürürken, koşarken, merdiven çıkarken, zıplarken ve parmak uçlarınızda ayakta durmamızı sağlayan yapılardan biridir.
Tendonun ortasında ve topuk kemiğine yapıştığı yerde olmak üzere iki çeşit aşil tendiniti vardır. En sık sporcularda karşılaşılan bir problem olmasına rağmen herkeste görülebilir. Topuk ağrısı, şişlik ve yürümede güçlük yaparak sadece sportif aktiviteleri değil aynı zamanda günlük yaşam aktivitelerini etkiler.
Aşil tendiniti tedavisine ayakkabı içine topuk yükseltici koymak, sportif aktivitelere ara vermek, aşil tendonuna yönelik güçlendirici egzersizler gibi tedavi yöntemleri ile başlanır. Aşil tendinit tedavisi zamanında yapılmazsa kronik ağrıya sebep olabilir.
İçindekiler:
Aşil Tendonu Nedir?
Aşil tendonu, insan vücudundaki en büyük ve en güçlü tendondur. Baldır kaslarını (gastroknemius ve soleus) topuk kemiğine (kalkaneus) bağlayan bu tendon, ayak ve ayak bileği hareketlerinde önemli bir rol oynar. Aşil tendonu, yürürken, koşarken, zıplarken ve ayakta dururken gerekli olan kuvvetin büyük bir kısmını tek başına sağlar.
Aşil Tendonunun Fonksiyonları:
Yürüme ve Koşma: Aşil tendonu, ayak parmaklarının yerden kaldırılmasına ve itme hareketine yardımcı olur. Bu hareketler yürüyüş ve koşu sırasında önemlidir.
Zıplama: Zıplama hareketi sırasında Aşil tendonu, vücuda gerekli olan itme gücünü sağlar.
Denge ve Destek: Aşil tendonu, ayakta durma ve denge sağlama gibi günlük aktivitelerde de önemli bir rol oynar.
Tendinit Nedir?
Basitçe tanımlamak gerekirse tendinit, bir tendonun iltihaplanması-enflamasyonudur. Enflamasyon, vücudun yaralanma veya hastalığa verdiği doğal tepkidir ve sıklıkla şişmeye, ağrıya veya tahrişe neden olur. Tendinit genellikle tekrarlayan hareketler veya aşırı kullanım sonucu ortaya çıkar ve çeşitli belirtilerle kendini gösterir.
Aşil Tendiniti Nedir?
Aşil tendiniti, aşil tendon iltihabıdır. Tendonun hangi kısmının iltihaplandığına bağlı olarak iki tür aşil tendiniti vardır.
1. Aşil Tendiniti:
Midporsiyonel aşil tendiniti de denir. Midporsiyonel aşil tendinitinde, sorun aşil tendonun orta kısmındadır. Ağrı ve şişlik tendonun bu bölgesinde olur. Aşil tendonun orta bölgesindeki bir kısım liflerinde bozulma (dejenere), şişlik ve kalınlaşma olur. Bu tip aşil tendiniti daha çok genç ve aktif insanlarda görülür
2. İnsersiyonel Aşil Tendiniti
İnsersiyonel Aşil tendiniti, tendonun topuk kemiğine bağlandığı tendonun uç kısmında olur. Topuk kemiğindeki Haglund kemik çıkıntısı aşil tendonuna bası yaparak tendonda hasar oluşturur. İnsersiyonel aşil tendiniti aktif olmayan hastalarda bile her an ortaya çıkabilir. İnsersiyonel aşil tendiniti hakkında daha fazla bilgi edinmek için burayı tıklayabilirsiniz:
Aşil tendinitinin Sebepleri Nelerdir?
Aşil tendiniti düşme çarpma gibi belirli bir yaralanma ile ilişkili değildir. Sorun, tendonun maruz kaldığı tekrarlayan stresten kaynaklanır. Bu genellikle vücudumuzun hazır olmadan, kapasitemizi aştığımızda olur. Ancak diğer faktörler, aşağıdakiler dahil olmak üzere tendinit geliştirme olasılığını artırabilir:
Egzersiz aktivitesinin miktarında veya yoğunluğunda ani artış: Vücudunuza yeni mesafeye alışma şansı vermeden her gün koştuğunuz mesafeyi birkaç kilometre artırmak, hazır olmadan interval antrenmanları yapmak, alışık olmayan zeminde antrenman yapmak gibi.
Sıkı baldır kasları: Sıkı baldır kaslarına sahip olmak ve aniden agresif bir egzersiz programına başlamak Aşil tendonu üzerinde ekstra stres yaratabilir.
Kemik çıkıntısı: Aşil tendonunun topuk kemiğine bağlandığı yerde haglund kemik çıkıntısı tendona sürtünerek aşil tendinitine neden olabilir.
Aşil Tendinit Belirtileri Nelerdir?
Ağrı: Aşil tendonu boyunca ağrı. İnsersiyonel aşil tendinitinde ise ağrı topuk kemiğinin üst ve arkasında olur.
Tendonda Şişlik: Aşil tendonunun kalınlaşma ve şişlik.
Kemik Çıkıntısı: Topuğunuzun arkasındaki tendonun alt kısmında kemikli çıkıntısı zaman içerinde artarak büyür. Kemik çıkıntısı oluşumu insersiyonel aşil tendinitinde olur.
Aşil Tendiniti Tanısı Nasıl Konulur?
Hastanın hikayesi ve fizik muayenedeki bulgular ile aşil tendinit tanısı konulur. Ayak bileği röntgen ile kemiklerin net görüntülerini sağlanır. Röntgen ile aşil tendonunun topuk kemiğine bağlandığı yerde kemik mahmuzu olup olmadığı anlaşılabilir. Ayrıca röntgende insersiyonel aşil tendinitine sebep olan haglund kemik çıkıntısı da görülür.
Aşil tendinitini teşhis etmek için manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gerekli olmasa da, tendondaki bozulma, yıpranma ve aşil tendinitinin seviyesi hakkında fikir verir.
Aşil Tendiniti Tedavisi Nasıl Yapılır?
Aşil tendinitinin tedavisi ameliyat dışı yöntemler ile yapılırken insersiyonel aşil tendinitinin tedavisinde haglund kemik çıkıntısının ameliyat ile çıkarılması gerekebilir. Aşil tendinitinin tedavisi uzun sürelidir. Ağrının kontrol altına alınması birkaç ay sürebilir. Erken tedavide bile ağrının geçmesi birkaç haftayı bulabilir.
1. Destekleyici ayakkabılar ve ortezler: Aşil tendiniti tedavisinde ilk yapılacak işlerden biri ayakkabının içine topuk yükseltici koymaktır. Bunu yaparak tendondaki gerilme dolaysıyla stresi azalarak, tendonun iyileşmesine fırsat verilmiş olur. Ayrıca topuğun arkasında daha yumuşak olan ayakkabılar tendonun tahrişini azaltabilir. Topuk kaldırmaları, aynı zamanda insersiyonel tendiniti olan hastalar için de çok faydalıdır çünkü topuğu, sürtünmenin meydana gelebileceği ayakkabının arkasından uzaklaştırabilirler.
2. Dinlenme: Ağrıyı azaltmanın ilk adımı, ağrıyı daha da kötüleştiren aktiviteleri azaltmak veya hatta durdurmaktır. Düzenli olarak yüksek etkili egzersizler (koşma gibi) yaparsanız, düşük etkili aktivitelere geçmek Aşil tendonu üzerinde daha az stres yaratacaktır. Bisiklet, eliptik egzersiz ve yüzme gibi çapraz antrenman aktiviteleri, aktif kalmanıza yardımcı olacak düşük etkili seçeneklerdir.
3. Buz: Aşil tendonunun en ağrılı bölgesine buz koymak faydalıdır ve gün boyunca ihtiyaç duyulduğunda yapılabilir. Bu, 20 dakikaya kadar yapılabilir ve cilt uyuşursa daha erken durdurulmalıdır.
4. Ağrı kesici ilaç Kullanımı: Doktorunuza danışarak ağrı kesici ilaç kullanabilirsiniz. ağrı ve şişliği azaltır. Bununla birlikte, dejenere tendonun kalınlaşmasını azaltmazlar. Bu tür ilaçları uzun süreli kullanmak için doktorunuza mutlaka başvurmanızı tavsiye ederim.
5. Aşil Tendiniti Tedavisi İçin Egzersizler:
Kalf germe egzersizi: Bir diziniz düz ve topuk yere değecek şekilde duvara yaslanın. Diğer bacağı diz bükülü olarak öne yerleştirin. Baldır kaslarını ve topuk kordonunu germek için kalçalarınızı kontrollü bir şekilde duvara doğru itin. Pozisyonu 10 saniye basılı tutun ve rahatlayın. Bu egzersizi her ayak için 20 kez tekrarlayın. Germe sırasında baldırda kuvvetli bir çekme hissedilmelidir.
Eksantrik Güçlendirme Protokolü: Eksantrik güçlendirme, bir kası uzarken kasılma (sıkılaştırma) olarak tanımlanır. Eksantrik güçlendirme egzersizleri, doğru yapılmazsa Aşil tendonuna zarar verebilir. İlk önce bir fizyoterapist gözetiminde yapılmasını tavsiye ederim. Bir terapistle uzmanlaştıktan sonra, egzersizler evde yapılabilir. Bu egzersizler biraz rahatsızlığa neden olabilir, ancak dayanılmaz olmamalıdır.
Heel Drop Egzersizi: Ayağınızın sadece ön yarısı merdivenin üzerinde olacak şekilde, bir merdivenin veya dengeli bir yükseltilmiş platformun kenarında durun. Bu pozisyon, topuğunuzun merdivene çarpmadan yukarı ve aşağı hareket etmesini sağlayacaktır. Düşmeyi ve yaralanmayı önlemek için doğru şekilde dengelendiğinizden emin olun. Dengenize yardımcı olması için bir korkuluktan tutunabilirsiniz. Topuklarınızı yerden kaldırın, ardından topuklarınızı yavaşça mümkün olan en düşük noktaya indirin. Bu adımı 20 kez tekrarlayın. Bu egzersiz yavaş ve kontrollü bir şekilde yapılmalıdır. Hızlı hareket tendona zarar verme riski yaratabilir. Ağrı düzeldikçe, her elinizde küçük bir ağırlık tutarak egzersizin zorluk seviyesini artırabilirsiniz.
Single Leg Heel Drop Egzersizi: İki ayakla yapılan heel drop egzersizi ile aşil tendonu ve kalf kasları iyice güçlendikten sonra tek ayağa geçilir.
Aşil Tenditinde İğne Tedavileri
Kortizon iğnesi: Sadece insersiyonel aşil tendinitinin tedavisinde tendonun içine değil ön tarafındaki keseye (retrokalkaneal bursa) yapılır.
PRP iğnesi ve türevleri: Kişinin kendi kanından trombositlerin ayrıştırılması işlemi ile elde edilen seruma PRP denir. PRGF ise bu serumdaki trombositlerin içindeki büyüme faktörlerinin (Growth Factor) başka bir yöntem ile hücrelerin içinden çıkarılıp serbest hale getirilmesi ile hazırlanır. PRP den en önemli farkı büyüme faktörleri ve doku tamiri için gerekli olan proteinlerin yüksek konsantrasyonudur. Aşil tendinitinin tedavisinde hastaya göre bu iki yöntemden birini karar verilir.
Aşil Tendiniti Geçmiyor - Nasıl Geçer?
Aşil tendiniti yukarıdaki tedavilere rağmen geçmiyorsa, bazı ek tedavi yöntemlerini uygulamak gerekebilir. Bunlardan en etkili çözüm yolu cerrahi müdahaledir.
Cerrahi, hasarlı tendon dokusunun temizlenmesini ve tendonun onarılması işlemidir. Detaylar alt kısımda belirtilmiştir.
Aşil Tendiniti Ameliyat ile Tedavisi:
İnsersiyonel aşil tendinitinin tedavisi ameliyat dışı yöntemler ile çözülemez ise aşil tendinitine sebep olan kemik çıkıntısı açık veya kapalı Aşil Tendiniti ameliyat teknikleri ile çıkarılır. Bu ameliyatlar ile ayrıntılı bilgi almak için bu sayfayı ziyaret edebilirsiniz: Haglund deformitesi
İnsersiyonel olmayan aşil tendiniti nadir durumlarda ameliyat gerektirir. Aşil tendiniti bazı durumlarda inatçı da olsa çoğu vakada ameliyatsız tedavi edilebilir.
Aşil Tenditinde Yapılan Ameliyat Çeşitler:
Gastroknemius Gevşetme Ameliyatı: Bu ameliyat ile baldır (gastroknemius) kaslarının boyu ameliyat ile uzatılır. Sıkı baldır kasları aşil tendonuna artan baskı uyguladığından, bu ameliyat sürekli germe egzersizlerine rağmen aşil tendonlarını bir türlü uzatmakta zorluk çeken hastalar için yararlıdır. Gastroknemius gevşetme ameliyatında baldırı oluşturan iki kastan biri ayak bileğinin hareketini artırmak için uzatılır. Gastroknemius gevşetilmesi hasarlı dokunun çıkarılması anlamına gelen debridman veya olmadan gerçekleştirilebilir.
Aşil Tendon Debridmanı ve Onarım: Eğer tendonun %50'den az hasarı var ise bu ameliyat yapılır. Bu ameliyatın amacı aşil tendonunun hasarlı kısmını çıkarmaktır. Tendonun sağlıksız kısmı çıkarıldıktan sonra, kalan tendon dikişlerle onarılır. İnsersiyonel aşil tendiniti de var ise haglund kemik çıkıntısı da çıkarılır. Bu durumlarda tendonun onarımı, Aşil tendonunu bağlandığı topuk kemiğine tutmaya yardımcı olmak için metal veya eriyebilin vidaların kullanılmasını gerektirebilir. Debridman ve onarımdan sonra, çoğu hastanın 2 hafta içinde çıkarılabilir bir botla yürümesine veya alçıya geçmesine izin verilir, ancak bu süre tendondaki hasar miktarına bağlıdır.
Tendon Transferi ve Debridman: Tendonun %50'den fazla hasarı varsa bu ameliyat uygulanır. Aşil tendonunun %50'den fazlasının sağlıklı olmadığı ve çıkarılması gereken durumlarda, tendonun kalan kısmı tek başına işlev görecek kadar güçlü değildir. Kalan tendonun kopmasını önlemek için Aşil tendonu transferi gerçekleştirilir. Ayak başparmağının bükülmesini sağlayan tendon olan FHL tendonu, hasarlı tendona güç katmak için topuk kemiğine transfer edilir. Yapılan bu işlem büyük bir işlem gibi gelse de ayak başparmağı yine de hareket edebilecek ve çoğu hasta yürüme ya da koşma biçiminde bir değişiklik fark etmeyecektir.
Aşil Tendonu Ağrısı İçin Krem
Aşil tendonu ağrısını hafifletmek ve geçirmek için çeşitli kremler kullanılabilir. İşte bu amaçla kullanılabilecek önereceğimiz bazı kremler:
Anti-enflamatuar kremler (NSAID içerikli)
Analjezik kremler
Mentol içeren kremler
Arnika kremleri
Makalemizi okuduğunuz için teşekkürler. Dilerseniz utkuerdemozer.com bağlantısından ana sayfaya genel bir göz atabilirsiniz.
