Ayakta stres kırığı, özellikle aktif sporcular ve fiziksel aktiviteleri yoğun olan bireylerde sıkça rastlanan bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık, ayağa uygulanan aşırı ve sürekli basınç sonucu meydana gelir.
Ayakta stres kırığı tedavisi, erken teşhis ve doğru müdahale ile başarılı sonuçlar alınabilecek bir süreçtir. Bu makale, ayakta stres kırığı yaşayan kişilere yol gösterici olmak amacıyla hazırlanmıştır. Sağlıklı adımlar atmaya dönüş yolculuğunuzda sizlere eşlik etmek için buradayız.
İçindekiler:
Stres Kırığı Nedir?
Stres kırığı tekrarlayan küçük travmalara bağlı olarak oluşur. Normal kırıkta düşme gibi bir travma vardır. Stres kırığında ise anlık bir travma yoktur. Stres kırığı; zaman içinde yavaş olarak meydana gelir. Stres kırığı sportif aktiviteler gibi aşırı kullanıma bağlı olarak tekrarlayan mikro travmalara maruz kalan kemiğin kırılmasıdır.
Özellikle stres kırığında kemik dokusunun kapasitesini aşan küçük kuvvetlerin belirli bir zaman aralığında, tekrarlayan travmalara maruz kalması sonucu oluşur. Bu tekrarlayan travmaların derecesi anlık kırık oluşturabilecek yüklenmelerin altındadır. Normal kırıkta ise anlık travmaya bağlı kırık oluşumu vardır.
Diyetinizde kalsiyum, D vitamini ve protein yetersizliğinde, kadınlarda adet düzensizliği gibi sebeplerde kemik dokusunun kapasitesinin düşmesine bağlı oluşur.
Sporcularda ve özellikle uzun mesafe koşucularında ise tekrarlayan küçük travmaların fazla oluşması sonucu kemik dokusunun kapasitesinin üzerinde yüklere maruz kalma sonucu oluşur.
Stres kırıklarını yorgunluk kırığı olarak da adlandırabiliriz. Bunun en güzel örneği metal yorgunluğudur. Metal bir teli mesela metal kağıt ataşını, yavaşça 1 kaç defa aynı yerden bükerseniz, kırılmaz. Ancak yeterince fazla sayıda bükerseniz, kırıldığını göreceksiniz. Stres kırıklarını da aynı şekilde, kemiğin maruz kaldığı düzenli travmalara bağlı olarak geliştiğini düşünebilirsiniz.
Kemiklerimizde kalsiyum metabolizmasının düzenlenmesi gibi düzenli olarak yıkım ve yapım işlemi vardır. Kemik yıkımının artması ya da kemik yapımın azalması stres kırığına yol açar.
Vücudumuzda stres kırıkları en çok ayak kemiklerinde olur. Bunun sebebi ayakta dururken, yürürken, koşarken ayak kemiklerine sürekli olarak yük binmesinden kaynaklanır.
Ayakta Stres Kırığı Neden Olur?
En sık iki sebebi vardır;
Yapılan aktivitenin şiddetinin ve süresinin ani olarak artırılması stres kırıklarının en sık sebebidir. Özellikle koşucularda haftalık yapılan antrenman mesafesinin bir anda %15-20’den fazla artırılması buna güzel bir örnektir.
Kemik erimesi (osteoporoz) gibi kemik mineral yoğunluğunun düşük olduğu kişilerde düşük yoğunluktaki aktivitelerde dahi stres kırığı oluşabilir. Bu tür kırıklara yetersizlik kırığı denir. Adet düzensizliği olan genç kadın sporcularda da bu durum östrojen hormonun yetersizliğine bağlı olarak kemik metabolizması etkilenmiştir.
Ayakta Oluşan Stres Kırığı Belirtileri Nelerdir?
Ağrı, şişlik ve hassasiyet en büyük belirtilerdir. İlk adımda, ayağınızda sürekli yoğun bir ağrı hissedersiniz. Ağrı genellikle aktiviteyle daha da fazla artar, dinlenmekle ise oldukça azalır. Şişlik ise stres kırığının olduğu bölgede görülmektedir. Hassasiyet, dokunulduğunda kendini belli eder.
Morton Nöroma, stres kırıklarına benzer semptomlara sahip olabilir; ayak parmaklarınızın arasında sıkışma ve ağrı hissediyorsanız, bu durum Morton Nöroma'nın bir işareti olabilir. Morton Nöroma ve stres kırıkları arasındaki farkları ve her birinin nasıl tedavi edileceğini öğrenmek için bağlantıya tıklayabilirsiniz.
Ağrı:
Ayakta stres kırığının en sık belirtisi kırılan kemiğin bölgesindeki ağrıdır. İlk başta sadece yapılan aktivelerden sonra oluşan ağrı, zamanla kırığın ilerlemesi ile günlük yaşamı da etkilemeye başlar, yürürken dahi topallamaya sebep olacak kadar ağrı yapar.
Ağrı zamanla artış gösterir. Başlangıçta az olan ağrı, günler içinde doktora başvuracak kadar artar. Stres kırığında oluşan ağrı; yürüme, koşma gibi aktivitelerden sonra daha da artar.
Stres kırıkları, ayak ağrısının yaygın bir nedenidir, ancak sürekli ayak tabanı ağrınız varsa, sorun Plantar Fasiit'ten kaynaklanıyor olabilir. Plantar Fasiit ve stres kırıkları arasındaki ilişkiyi ve her bir durumun nasıl yönetileceğini bağlantıya tıklayıp öğrenebilirsiniz.
Hassasiyet:
Ağrı ile birlikte stres kırığı oluşan kemiğin üzerinde dokunmakla, sıkmakla hassasiyet vardır.
Eğer ayak bileğinizin arkasında sıkışma ve ağrı hissediyorsanız, bu durum bir stres kırığından ziyade Os Trigonum Sendromu sebebiyle kaynaklanıyor olabilir.
Şişlik:
Stres kırığı oluşan kemiğin üzerinde şişlik çoğu stres kırığında görülür.
Stres Kırığı Teşhisi Nasıl Konulur?
Hastanın hikayesini dinledikten sonra detaylı fiziki muayene ile stres kırığından şüphelenilir. Eğer kemiğin kabuğu olarak adlandırdığımız korteks yapısında kırık oluşmamışsa ve stres kırığı eğer 2 haftadan önce olmuş ise çoğu zaman röntgenlerde görülmez.
MR görüntüleme yöntemi ile stres kırıklarının tamamına yakını saptanabilir. Ayrıca MR görüntüleme yöntemi ile kırığın derecelendirilmesi de yapılır.
Tedavi ve tanı için iletişim kanallarından bizimle irtibata geçmeyi ihmal etmeyiniz. Zira hastalıklarda erken tanı ve doğru tedavi oldukça önemlidir.
Stres Kırığı MR Görüntüsü
Stres Kırıklarının Derecelendirilmesi
Stres kırıklarının tedavilerine karar verebilmek ve takip edebilmek için derecelendirme yapılmalıdır. MR görüntüleme yöntemine göre derecelendirme yapılır.
Derece: Sadece kemik zarının etrafında ödem vardır. Kemik dokusunun ne kabuğu (korteks) ne de kemik iliği etkilenmemiştir.
Derece: Kemik iliğinde yağ baskılı sekanslarda (ödemin kolay göründüğü) sinyal vardır.
Derece: Kemik iliğinde yağ baskılı olmayan sekanslarda (ödemin zor görülebildiği) da ödem vardır.
Derece: Kemiğin korteksinde yani kabuğunda da sinyal görülür.
Ayakta Stres Kırığı Tedavisi
Ayakta stres kırığının tedavisi çoğu zaman, yapılan sportif aktivitelerin geçici olarak sonlandırılması ile, kendi kendine iyileşir. Bazı kırık çeşitlerinde alçı botu kullanmak gerekebilir. Burada amaç kemiğin kendi kendini iyileştirebilmesi için kemik dokusuna fırsat sağlamaktır. Eğer diyetinizde eksikse doktorunuzun önerebileceği kalsiyum ve D vitamini takviyesi alabilirsiniz. Ağrı tedavisi için, buz uygulaması yapılabilir.
Stres Kırığı Nasıl Geçer?
Dinlenmek en etkili tedavi yöntemidir. Ayağınıza yük bindirmekten oldukça kaçının. Buz uygulaması ve ayağınızı yukarda tutmak, şişliği azaltır. Ağrı kesiciler de bu süreçte yardımcı olabilmektedir. En önemlisi, iyileşme sürecini aceleye getirmemeniz çok önemlidir.
Stres Kırığı İçin Egzersiz
Stres Kırığı tedavisinde hafif egzersizler iyileşmeyi oldukça desteklemektedir. Yüzme ve bisiklete binme gibi ayağa baskı yapmayan aktiviteler tercih etmeniz son derece önemlidir. Bizlerle iletişime geçerek güvenli egzersizler seçmeniz için sizlere yardımcı olabiliriz. İyileşme sürecinde ayağınızı çok fazla zorlamayın.
İşte yapabileceğiniz güvenli egzersizler:
Yüzme
Bisiklete binme
Ayağa baskı yapmayan diğer aktiviteler
Onayladığımız diğer egzersizler
Stres Kırığı Bandajı
Özellikle Stres Kırığı Bandajı kullanmak tedavi sürecinde önemlidir. Çünkü Bandaj, desteği artırır ve hareketi kısıtlar. Desteği artırmak ve daha hızlı iyileşmek için bandajı düzenli olarak değiştirmeyi de unutmayınız.
Stres Kırığı Bandajı Faydaları:
Desteği artırma
Hareketi kısıtlama
İyileşmeyi hızlandırma
Stres Kırığında İstirahat Etmesi Şart mıdır?
Bir kırığın iyileşebilmesi için gerekli şart kırığın yeterince sabitlenmesidir. Eğer yapacağınız aktiviteler kırık bölgesine yük bindiriyorsa, aktiviteleri sonlandırmanız gerekir. Ancak bisiklet ve yüzme gibi sporlar ayağa yük bindirmeyeceği için ve sporcunun aerobik kondisyonunu korumaya yardımcı olacağı için ayak stres kırığı olan sporcularda bisiklet ve yüzme sporlarına izin verilir.
Stres Kırığı Ne Kadar Sürede İyileşir, Tedavi Ne Kadar Sürer?
Kırığın kaynama süresi, hangi kemiğin kırıldığı ile yakından ilgilidir. Ayrıca kırığın derecesi de iyileşme süresini etkiler. Ayakta oluşan çoğu stres kırığı ortalama 4 ile 6 hafta arasında kaynar. Ancak sportif aktivitelere dönmek 8-12 hafta gibi daha uzun sürer.
Stres Kırığı Tedavisinde Alçı Yapılır mı?
Naviküler kemik, 5. tarak kemiği ve ayak bileğinin medial malleol gibi yapılarında oluşan bazı stres kırıklarının kaynaması diğer stres kırıklarından daha zordur. Bu kemik kırıkları saptanır saptanmaz, kemiğin kaynamasını sağlamak için ayak uygun pozisyonda alçı ile sabitlenip, çift koltuk değneği kullanılarak ayağa yük verdirilmez.
Stres Kırığı Geçmiyor, Ayakta Hangi Stres Kırıklarının Kaynaması Zordur?
Ayak ve ayak bileğindeki bazı kemiklerin stres kırıklarının kaynaması zordur. Stres Kırığı Geçmiyor diyenler için bu kemiklerde sorun olmaktadır. Bir kırığın kaynayabilmesi için kemiğin kanlanmasının iyi olması gerekir. Ayakta oluşan bazı kırıklarda, kırılan parçanın bir kısmının kanlanması bozulur.
Ayakta en çok kaynaması zor olan 3 kemik:
5. tarak kemiği
Naviküler kemik
Medial malleol
Stres Kırığı Ameliyatı
Eğer ameliyatın dışındaki tedavi yöntemleri ile belirli zaman zarfında stres kırığı kaynamadıysa, stres kırığının tedavisi ameliyattır. Ameliyatta yapılan işlem kırığın metal plak ve vidalar ile sabitlenmesidir.
Sonuç
Ayakta Stres Kırığı Tedavisi önemli bir süreçtir. Belirtileri tanımak, doğru tedaviyi uygulamak ve iyileşme sürecine sabırla yaklaşmak çok elzemdir. Bizlerin yönlendirmelerine uymak, iyileşmeyi son derece hızlandırır.
Makalemizi okuduğunuz için teşekkürler. Dilerseniz utkuerdemozer.com bağlantısından ana sayfaya genel bir göz atabilirsiniz.
