Düşük ayak sendromu, ayak bileğinin dize doğru çekme hareketini yapamama, başka bir ifade ile fren-gaz pedalına basma hareketinin tersi hareketini yapamama durumunu tanımlayan bir rahatsızlıktır.
Bu sendrom genellikle bel fıtığına bağlı sinir hasarına, dizin kısmından geçen peroneal sinir hasarına ya da sinirleri etkileyen nörolojik bozukluklara bağlı olarak gelişir.
Hastalar, yürürken ayaklarını yerden tam olarak kaldıramadıkları için ayaklarını sürükleme eğilimindedir. Düşük ayak sendromu, günlük aktiviteleri olumsuz etkileyen ciddi bir fonksiyon kaybına yol açar. Ayrıca Düşük ayak sendromunun nedenin tespit edilip tedavi edilmesi önemlidir.
Düşük Ayak Sendromu Nedir?
Özellikle Düşük ayak sendromu, ayağınızı ve/veya ayak parmaklarınızın kaldırmanın veya kendinize çekme hareketinin yapılamadığı durumdur. Genellikle 1 ayağı etkiler ve yürüme bozukluğuna sebep olur.
Düşük Ayak Sendromu Nedenleri Nelerdir?
Düşük ayak sendromunun birçok farklı nedeni olabilir. En yaygın nedenlerden biri peroneal sinir hasarı ya da sinir sıkışmasıdır. Bu sinir, bacak boyunca ilerler ve ayağın yukarı kaldırılmasından sorumludur.
Sinirin travma ya da uzun süreli baskı altında kalması durumunda düşük ayak gelişebilir. Ayrıca, bel fıtığı, diyabetik nöropati, multiple skleroz gibi rahatsızlıklar da bu duruma neden olabilir.
Travma, bacak bölgesine gelen darbeler veya cerrahi müdahaleler de sinir hasarına yol açarak düşük ayağa neden olabilir. Genetik hastalıklar ve metabolik hastalıklar da düşük ayak sendromunun diğer nedenleri arasındadır.
Bu nedenle, altta yatan nedenin doğru bir şekilde belirlenmesi tedavi süreci açısından çok önemlidir. Listelemek gerekirse eğer;
Peroneal Sinir Hasarı (Peroneal Sinir Felci)
Düşük ayak sendromunun en yaygın nedeni, dizin dış kısmından geçen peroneal sinirin hasar görmesidir. Bu sinir, ayak ve ayak bileğinin dorsifleksiyon (ayak parmaklarının ve ayak bileğinin dize doğru çekme hareketi) yapan kaslarını kontrol eder ve hasar gördüğünde ayak bileğinin yukarı kaldırılması zorlaşır.
Peroneal tünelde sinir sıkışması, peroneal tünelde sinirin darbe ye bağlı travmaya uğraması veya uzun süreli bacak bükülü pozisyonlarda kalma peroneal sinir hasarına yol açabilir.
Bel Fıtığı ve Sinir Sıkışmaları
Omurgadaki fıtıklaşma ya da sinir sıkışmaları, bacaklara giden sinirleri etkileyerek düşük ayak sendromuna neden olabilir. Özellikle L4 ve L5 (L4 daha çok) seviyelerindeki bel fıtığı gibi omurga sorunları, sinir köklerinde baskıya yol açarak ayağın yukarı kaldırılamamasına yani düşük ayak sendromuna sebep olabilir.
Kruris Kompartman Sendromu
Kruris (ayak bileği ile diz arası) kompartman sendromu, bacakta bulunan kas gruplarının aşırı şişmesi sonucunda bu bölgedeki sinirler ve kan damarlarının sıkışmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Bu sendromda, kaslar ve sinirler üzerindeki basınç artışı, yeterli kan akışını engelleyerek sinir hasarına yol açabilir.
Özellikle derin peroneal sinir kruris kompartman sendromundan etkilenebilir. Bu sinir, ayak bileği ve ayak parmaklarını yukarı kaldıran kasları kontrol eder. Sinir sıkışması veya hasarı sonucunda ayak bileğini yukarı kaldıramama durumu, yani düşük ayak sendromu gelişebilir.
Kruris kompartman sendromu tedavi edilmediği takdirde, kalıcı sinir ve kas hasarına yol açarak düşük ayak gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Kas ve Tendon Problemleri
Kas distrofileri, polio (çocuk felci) gibi kas hastalıkları, düşük ayak sendromuna neden olabilir. Ayrıca ayak bileği tendonlarındaki sorunlar veya yırtıklar da bu duruma yol açabilir.
Beyin veya Omurilik Yaralanmaları
İnme (felç), beyin travmaları veya omurilik hasarları sinir sistemini etkileyerek ayak kaslarının kontrolünü bozabilir. Bu da düşük ayak sendromuna yol açabilir.
Nörolojik Hastalıklar
Multipl skleroz (MS), Charcot-Marie-Tooth hastalığı gibi nörolojik rahatsızlıklar, sinir sistemini etkileyerek düşük ayak sendromuna neden olabilir. Bu hastalıklarda sinirlerin kaslara gönderdiği sinyallerde bozulma meydana gelir.
Travma ve Kırıklar
Diz çevresindeki kırıklar, sinir hasarına yol açarak düşük ayak sendromu gelişmesine sebep olabilir. Aynı zamanda cerrahi müdahaleler sırasında sinirlerin zarar görmesi de bir diğer neden olabilir.
Düşük Ayak Sendromu Belirtileri:
Düşük ayak sendromu, ayak bileğinin yukarı doğru kaldırılamaması ile karakterizedir. Bu durum yürüme güçlüğü yaparak, günlük yaşamda ciddi zorluklara neden olabilir.
Ayağı Yukarı Kaldıramama: Ayağın dorsifleksiyonunu (yukarı kaldırma) gerçekleştirememe, en belirgin belirtidir. Bu durum, yürürken ayağın yere takılmasına neden olur ve “ayak sürükleme” olarak da adlandırılabilir.
Yürüme Güçlüğü: Düşük ayak sendromu olan kişiler, yürüme sırasında ayaklarını düzgün şekilde kaldıramaz ve bu nedenle bacaklarını normalden daha yükseğe kaldırmak zorunda kalırlar. Bu duruma “stepping gait” veya "yüksek adım yürüme" denir.
Bacakta Güçsüzlük: Peroneal sinir hasarı nedeniyle ayak bileği ve parmakları yukarı kaldıran kaslarda güçsüzlük meydana gelir.
Duyu Kaybı ve Uyuşma: Ayağın üst kısmında, özellikle dış tarafında hissedilen uyuşma ve karıncalanma, sinir hasarının göstergelerindendir. Bu his kaybı, yürümeyi ve dengeyi olumsuz etkileyebilir.
Kas Erimesi (Atrofi): Sinir hasarının uzun süreli olduğu durumlarda, kaslarda zayıflık ve zamanla incelme (atrofi) görülebilir.
Düşük Ayak Sendromu Tedavisi:
Düşük ayak sendromunun tedavisi, altta yatan nedene göre belirlenir. Tedavi yöntemleri arasında cerrahi olmayan ve cerrahi seçenekler bulunur:
1. Ameliyat Dışı Tedavi Yöntemleri:
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Ayak bileğini ve ayak parmaklarını güçlendirmek için yapılan egzersizler, düşük ayak sendromunda hareket kabiliyetini artırmaya yardımcı olabilir.
Ortez Kullanımı: Ayak bileğini sabitleyen ve ayak ucunu yukarıda tutan ayak bileği ortezleri (AFO), günlük aktivitelerde düşme riskini azaltabilir.
Elektrik Stimülasyonu (Nöromusküler Stimülasyon): Kasları uyaran elektriksel cihazlar, sinir fonksiyonlarını teşvik ederek ayak kaldırma hareketini kolaylaştırabilir.
2. Ameliyat ile Tedavi Yöntemleri:
Düşük ayak sendromunun ameliyat ile tedavisinde eğer sinir hasarı yeni ise sinir hasarını gidermeye yönelik ameliyatlar sinir hasarı eski ise sinirin iyileşeceği konusunda umut yok ise tendon transferi ameliyatı yapılır.
Sinir Onarımı veya Transferi: Akut yaralanmalarda düşük ayak sendromuna neden olan sinir hasarını düzeltmek için sinir onarımı veya diğer sinirlerden transfer işlemleri yapılabilir.
Tendon Transferi: Kronik düşük ayak vakalarında ayak bileği ve ayak ucunu kaldıran kasların tendonlarının fonksiyonları, sağlam tendonların bu tendonlara nakli-transferi ile sağlanır.
Bridle Prosüdürü- Düşük Ayak Tendon Transferi
Ben Op. Dr. Utku Erdem Özer olarak düşük ayak sendromu olup, sinir iyileşme şansının olmadığı durumlarda tendon transferi ameliyatı olarak Bridle prosedürünü uyguluyorum.
Bridle prosedüründe, tibialis posterior tendonu serbestleştirilerek bacağın arka tarafından önüne getirilip tibialis anterior tendonundan geçirilir ve daha sonra ayakta bulunan orta küneiform kemiğe bağlanır.
Bu işleme ek olarak ayağın dış tarafında bulunan peroneus longus tendonu da tibialis posterior tendonunun tibialis anterior tendonunu geçtiği yerden bağlanır. Ek olarak aşil tendonu kısa ise uzatılır.
Yukarıda düşük ayak sendromu olan hastamın bridle prosedürü ile yapılan tendon transferi ameliyatı bitimindeki fotoğrafını görüyorsunuz.
Bridle Prosüdüründen Sonra İyileşme Süreci
Ayak bileği, ameliyat sırasında ayak ve ayak bileğinin pozisyonunu korumak ve yeni transfer edilen tendonları korumak amacıyla atel içinde sabitlenir. İlk 10-14 gün boyunca sıkı bir şekilde ayağın yukarıda tutulması ve ağırlık verilmemesi gereklidir.
Ayak yaklaşık altı hafta boyunca alçıda kalır. Bu süre zarfında hasta genellikle üzerine basamaz, ya da kontrollü olarak basar.
Alçı çıkarıldıktan sonra hasta özel bir botla yürüyebilir. Tendonun yeni pozisyonuna uyum sağlaması için fizik tedavi, 8-12 hafta boyunca devam eder. Ameliyattan sonra üç ay boyunca gece ateli kullanılır.
Şişlik azaldıkça, özel kalıplı bir destek ayakkabının içine giyilebilir ve yürüme botu bırakılır. Fizik tedaviyle hastanın gücü ve hareketi arttığında, destek de bırakılabilir. Ameliyatın amacı, hastanın destek kullanmadan normal bir ayakkabı ile yürüyebilmesidir.
Düşük Ayak Sendromu Egzersizleri
Düşük ayak sendromunun tedavisinde fizik tedavi çok önemlidir. Uygulanan egzersizler, ayak bileği dorsifleksiyonunu geliştirmeyi ve kas zayıflığını azaltmayı amaçlar. Bu egzersizler arasında, lastik bantlarla yapılan direnç egzersizleri ve ayak bileği hareketlerini geliştiren aktiviteler bulunur. Egzersizler, kasların tekrar güçlenmesini ve yürüme bozukluğunun düzelmesini sağlar.
Ek olarak, sinir terapisi ve elektromiyografi (EMG) gibi yöntemler de sinir fonksiyonlarının iyileşmesini desteklemek için kullanılabilir. Bu tedavi yöntemleri, sinir uyarılarını artırarak kas ve sinir hastalıklarının etkilerini azaltmayı amaçlar.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon egzersizleri, kas gücünü artırır ve yürüme fonksiyonunu iyileştirir.
Elektromiyografi (EMG) ve sinir terapisi, sinir uyarılarını artırarak iyileşmeye katkı sağlar.
Düşük Ayak Sendromu Egzersiz Hareketleri
Ayak Bileği Dönme Hareketleri: Ayak bileğini saat yönünde ve ters yönde çevirerek bilek çevresindeki kasların esnekliğini artırın. Bu hareket, dolaşımı artırarak kasların rahatlamasına yardımcı olur.
Ayak Bileği Dorsifleksiyon Egzersizi: Ayağınıza bir direnç bandı yerleştirip bileğinizi yukarı doğru çekerek dorsifleksiyon hareketini tekrarlayın. Bu hareket, bilek kaslarını güçlendirmeye yardımcı olur.
Topuk Yürüyüşü: Ayağınızın topukları üzerinde yürüyerek ayak bileği kaslarını güçlendirin. Bu hareket, ayak bileği dorsifleksiyonunu geliştirmeye yardımcıdır.
Ayak Parmaklarıyla Havlu Toplama: Yere bir havlu serin ve ayak parmaklarınızla havluyu toplayın. Bu egzersiz, ayak kaslarını güçlendirmeye yardımcı olur.
Direnç Bandı ile Bilek Egzersizi: Bir direnç bandını ayağınıza bağlayarak ayak bileğinizi yukarı doğru kaldırmaya çalışın. Bu hareket, kas kuvvetini artırmaya ve bilek hareketliliğini geliştirmeye yardımcıdır.
Düşük Ayak Sendromu Sık Sorulan Sorular
Düşük ayak sendromu ne demek?
Özellikle Düşük ayak sendromu, ayağın bilekten yukarı kaldırılamaması durumudur. Bu durum, sinir hasarı ya da kas zayıflığı nedeniyle ortaya çıkar ve yürüyüşü etkiler.
Düşük ayak olup iyileşen var mı?
Evet, düşük ayak sendromu uygun tedavi ve rehabilitasyon programları ile iyileşebilir. Fizik tedavi, sinir iletim çalışmaları ve bazen cerrahi tedavi bu süreçte etkili olabilir.
Düşük ayak olduğumuzu nasıl anlarız?
Bu hastalık, yürürken ayağı yerde sürükleme, dizleri fazla bükme ve yüksek adım yürüyüşü gibi belirtilerle kendini gösterir.
Düşük ayakta hangi kas etkilenir?
Düşük ayakta en çok tibialis anterior kası etkilenir. Bu kas, ayak bileği dorsifleksiyonundan sorumludur.
Sonuç
Düşük ayak sendromu, kişinin yürüme fonksiyonunu ciddi şekilde etkileyen bir durumdur. Peroneal sinir hasarı, bel fıtığı, diyabetik nöropati gibi çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebilir.
Uygulanan fizik tedavi, sinir terapisi ve gerekirse cerrahi tedavi ile bu durumun iyileştirilmesi mümkün olabilir. Tedaviye erken başlamak ve uygun bir rehabilitasyon programı uygulamak, iyileşme şansını artırır.
Makalemizin sonuna geldik. Daha fazla ayrıntı ve detay için ana sayfamıza https://www.utkuerdemozer.com/ bağlantısından ulaşabilirsiniz.
