Diz, uyluk kemiği (femur) ile kaval kemiğinin (tibia) yaptığı eklemdir. Diz kapağı (Patella), eklemin üçüncü kemik kısmıdır ve dizin önünde bulunur. Eklem yüzeyleri kıkırdak ile kaplanmıştır. Diz kapağının yerinde durmasını (stabilitesi), üstte kuadriseps tendonu ve altta patellar tendon tarafından sağlanır ve burada kaval kemiğinin ucundaki ön tibial tüberkül adı verilen kemiksel çıkıntıya bağlanır. Diz kapağı iç ve dış kısımlarında ise eklem kapsülüne retinakülum adı verilen bağlar ile bağlanır. Retinakulum diz kapağının her iki yanında yer alan ve onu uyluk kemiğine bağlayan bağlardır. Ayrıca diz kapağını yerinde tutan en önemli yapılardan biri de medial patellofemoral ligament adlı bağdır.
Diz kapağı, değişen derinlikte uyluk kemiğinde bulunan oluğa (troklea) oturur. Diz kapağının oluğuna oturması oluğun anatomik şekline, quadriceps ve patellar tendonlara ve diz kapağını yandan bağlayan retinakula (iç ve dış patellar retinakulum) adı verilen bağ dokularına yapılarına bağlıdır.
İçindekiler
Lateral Patellar Kompresyon Sendromu Nedir?
Patellar tendonun daha fazla dizin dış kısmına (lateral) yerleşimi ve kaval kemiğindeki bağlandığı yer (anterior tibial tüberkül) ile ilişkili olarak lateral retinakulumdaki kısalma, diz kapağının oluğa dış kısmına anormal temas yapmasını, (lateral kompresyon sendromu) ve buna bağlı hem diz kapağında hem olukta kıkırdak bozulması yapması ve hatta diz kapağı çıkığı oluşması ile sonuçlanabilir. Bu duruma lateral patellar kompresyon sendromu diyoruz.
Lateral Patellar Kompresyon Sendromu Belirtileri Nelerdir?
En sık belirtisi dizin ön kısmında oluşan ağrıdır. Ağrı özellikle merdiven inip çıkarken daha belirgindir. Bazı hastalarda ağrı ile birlikte özellikle dizi bükme hareketinde kapakta anormal bir harekette eşlik eder.
Lateral Patellar Kompresyon Sendromu Ameliyatı Nedir?
Diz kapağı kendiliğinden yeniden hizalanamaz, bu sorunu yaşayan hastaların diz kapağı kıkırdaklarında zamanla aşınma başlar. Bu bağlamda doğal ilerleme, eklemin kademeli olarak bozulması ve dolayısıyla artan ağrıdır.
Eğer diz kapağının dışa kayma sorunu izole ise, diz kapağı çıkığında olduğu gibi mPFL yırtığı gibi başka bir sorun yok ise, ya da bacakta kalça-diz-ayak bileği aksında dizilim bozukluğu yok ise, 6 aydan uzun süren fizyoterapiye rağmen hastanın ağrı durumunda bir düzelme sağlanamıyorsa; sadece lateral patellar gevşetme ameliyatı yapılabilir. Bu ameliyattan fayda görebilecek hastalar dikkatli seçilmelidir, bazı durumlarda sadece lateral gevşetme işleminin tek başına yapılması yetersiz kalabilir.
Ameliyatın amacı diz kapağını oluğunda yeniden hizalayarak ağrıyı gidermek, diz kapağını yerinde tutmak (stabilize etmek) ve eklemin bozulmasını önlemektir.
Artroskopik Lateral Gevşetme Ameliyatı
Ameliyat, patellanın troklear olukta, normal hareketini yeniden düzenlemeyi amaçlar.
Diz kapağının dışa (lateral) eğimi durumunda lateral retinaküler gevşetme ameliyatı yapılır.
Bu işlem kapalı diz ameliyatı yani artroskopik olarak yapılır. Dizin önünde iki adet 1 cm lik küçük kesi yapılır. Eklemi görüntülemek için kesilerden birinden bir küçük bir kamera sokulur. Retinakulumu kesmek için diğer kesiden küçük aletler sokulur. İşlem sonrası diz kapağı, eklem yaptığı olukta (troklea) normal pozisyonuna geri döner, böylece diz kapağının dış kısmında oluşan aşırı temas ve basınç azalır. Gevşetilen lateral retinakulum daha gevşek bir şekilde iyileşir.
Eğer diz kapağı bu işlem sonrası altında bulunan trokelar oluğa anatomik olarak karşı karşıya gelirse işlem burada sonlandırılır. Ek işlem yapılmaz. Kıkırdak yapılarda bozulma varsa bunların tedavisi kolayca aynı seansta gerçekleşebilir. Lateral Retinaküler gevşetme yaklaşık 20-30 dakika sürer ve aynı gün hasta evine gidebilir. Ameliyat belden uyuşturularak (spinal anestezi) veya genel anestezi altında yapılabilir. Ameliyattan sonra kesiler 10-15 gün boyunca steril bir pansuman ile kapatılır. Ameliyat sonrası dönemde ağrı yakından takip edilerek yönetilir.
Ameliyat Sonrası Rehabilitasyon ve Aktivitelere Dönüş
Ameliyattan sonra fizyoterapist gözetiminde ile rehabilitasyona başlamanız uygun olur. Amaç diz esnekliğini ve kas kitlesini korumaktır.
Sadece lateral patellar retinakulum gevşetilirse ertesi gün yürümeye başlayabilirsiniz. Zamanla normal yürümeye başlayacaksınız. Ancak dizinizin şişmesini önlemek için ilk 10 gün hareketinizi kısıtlamanız gerekebilir.
Araç kullanma 15. günden sonra öngörülebilir ve genellikle mesleğinize bağlı olarak 1. aydan sonra işe dönebilirsiniz; ofis işleri daha erken olabilir. Genellikle 2. ve 3. aylar arasında spor aktivitelerine devam edebilirsiniz.
Ameliyattan sonrasında kilitlenme, şişlik ve kararsızlık hissi hızla düzelecektir. Ağrı üzerindeki etki, altta yatan kıkırdak hasarının varlığına bağlı olabilir. Ek bir tıbbi tedavi gerekebilir. (Eklem içi PRGF enjeksiyonları gibi)
Araç kullanma 15. günden sonra öngörülebilir ve genellikle mesleğinize bağlı olarak 1. aydan sonra işe dönebilirsiniz; ofis işleri daha erken olabilir. Genellikle 2. ve 3. aylar arasında spor aktivitelerine devam edebilirsiniz.
Hareketliliğin ve kas gücünün tamamen iyileşmesi genellikle yaklaşık 2 ila 3 ay sürer.
Bununla birlikte, vakaların %80'inden fazlasında ağrı ve diz fonksiyonunda iyileşme ve vakaların %90'ından fazlasında diz kapağının stabilizasyonu sorunsuzdur.
