Omuz çıkığı, Omuz başının yuvasından çıkmasına denmektedir. Geniş hareket açıklığı olan omuz ekleminde omuzu yerinde tutan yapıların, çoğunlukla travma nedeniyle yırtılması sonucunda omuz başı yuvasından çıkarak şiddetli omuz ağrısına neden olur.
Çoğunlukla omuzun ön tarafına çıkar. Daha az sıklıkla arkaya da çıkabilir. Aşağıya doğru çıkması ise oldukça nadirdir.
Omuz eklemi bir defa yerinden çıktıktan sonra, tekrar çıkık oluşturması sıkılıkla beklenen bir durumdur. Bunula birlikte omuz eklemi gevşek olduğunda (omuz instabilitesi) ve tekrar tekrar çıktığında buna tekrarlayan omuz çıkığı denir.
Omuz çıkığı acil bir durumdur, bir an önce ortopedi uzmanı tarafından yerine yerleştirilmesi gerekir.
Tekrarlayan omuz çıkığının tedavisi ameliyattır. Tekrarlayan omuz çıkığında birçok ameliyat seçeneği vardır. Hangi ameliyatın hangi hastaya uygun olduğu yapılan muayene ve çekilen MR ve BT görüntüleri sonucu karar verilir.
İçindekiler:
Omuz Çıkığı Nedir?
Omuz eklemini iki ana kemik yapı oluşturur, humerus başı dediğimiz küre ve glenoid dediğimiz yuva. Kürenin (Humerus başı) yuvadan (glenoid) çıkması ile omuz çıkığı oluşur. Çoğunlukla Omuz Çıkığı durumuna sebep olan neden travmadır. Basit bir düşme sonucu olabildiği gibi, bir kavga esnasında kolun anormal bir pozisyona gelmesinde de olabilir.
Her zaman çıkık olmayabilir, ya da çıkıp yerine kendiliğinden oturabilir. Bazen yarım omuz çıkığı da olabilir. Tüm bunlara omuz instabilitesi denir.
Omuz Neden Çıkar?
Omuz çıkığının oluşabilmesi için omuz başını yuvasında tutan yapıların hasar görmüş olması gerekir. Bu yapılar; kemik doku, omuz çevresi bağlar, tendonlar, labrum ve eklem kapsülüdür.
Omuz ekleminin contası olarak adlandırdığımız kıkırdağımsı yapı olan labrum omuz çıkığında yırtılarak yapıştığı kemikten ayrılır. Bunun sonucunda omuz başının yerinden çıkması kolaylaşır.
Özellikle, futbol, basketbol ve dövüş sporları gibi temas sporu yapan sporcularda omuz çıkığı oldukça yaygındır. Ayrıca voleybol ve tenis sporu gibi sürekli tekrarlayan baş üstü kol hareketlerinden kaynaklanan kronik travmaya uğrayan omuz eklem kapsülü ve omuz contasında (labrum) yaralanmaya bağlı olarak çıkık gelişimi sık görülür.
Eğer eklem contası (labrum) yırtılır ve kendi yerine yani yuvanın kenarına (glenoid rim) yapışıp iyileşmezse belirli aktiviteler sırasında omuzda tekrarlayan omuz çıkıkları gelişebilir. Omuz çıkığı yaşayan daha yaşlı hastalar, genç hastalara kıyasla tekrarlayan omuz çıkığı oluşma riski daha düşüktür.
Ayrıca omuz çıkığına neden çoğu zaman düşme veya kaza gibi ani bir yaralanma sonucu olabildiği gibi, şiddetli epilepsi nöbetleri esnasında ve elektrik çarpması esnasında omuz çevresi kasların anormal kasılmasına bağlı olarak da omuz çıkığı olabilir.
Omuz Çıkığı Belirtileri Nelerdir?
Ağrı: Omuz çıkığının en sık belirtisi, şiddetli kola vuran omuz ağrısıdır. Omuz çıkığı yerine oturtulduğunda bu dayanılmaz ağrı hemen geçer.
Şekil Bozukluğu: Omuz çıktığında omuzda kavisli yapı kaybolur, bir dikdörtgenin köşesi gibi gözükür. Buna apolet belirtisi denir.
Sinir Hasarı Bulguları: Omuz eklemi çıkıklarında aksiller sinir zarar görür, sinirdeki hasarın durumuna göre; özellikle omuzdaki deltoid adalesinde küçülme-atrofi, omuz çevresinde ve kolda uyuşma ve kolunu hareket ettirmede güçlük görülür.
Güvensizlik: Özellikle tekrarlayan omuz çıkığı olan hastalar omuzları tekrar çıkacak korkusuyla her hareketi yapmak istemezler.
Omuz Çıkığı Nasıl Anlaşılır?
Omuzu çıkan birinin çok ağrısı olur. Bu ağrı omuz yerine oturtulmadıkça geçmez. Ayrıca omuzun şekli bozulur, öne doğru omuz çıkığında omuzun kavsi kaybolur, omuz köşesinde dikdörtgen köşesi görünümü olur.
Omuz Çıkığı Teşhisi Nasıl Konulur?
Omuz çıkığı deneyimli bir ortopedi uzmanı tarafından klinik olarak kolayca anlaşılır. Özellikle omuz eklemini yerine yerleştirmeden önce röntgen ile kontrol edilir, omuz eklemini oluşturan kemiklerde kırık gibi ek bir yaralanma olup olmadığına bakılır.
MR görüntüleme yöntemi ile ayrıntılı omuz eklemi incelenerek, kürede (humerus başında) bir hasar olup olmadığı ayrıca labrum yırtığının ne kadar ve nerede olduğu tam olarak anlaşılır.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) görüntüleme ile hem humerus başında hem de glenoid yapıdaki kemik kayıpları değerlendirilir.
Bankart Lezyonu:
Omuz ekleminin contası olarak adlandırılan ve omuz başının eklemden çıkmasını önleyen en önemli yapılardan biri olan labrumun ön ve alt tarafta yırtığının ismine bankart lezyonu denir. Hemen hemen her omuz çıkığında bankart lezyonu oluşur.
Tekrarlayan çıkıklarda artık yırtılacak labrum kalmaz, kemik zarar görmeye başlar. Glenoidin ön ve alt kenarında tekrarlayan hasar meydana gelir, buna kemik bankart lezyonu denir.
Arakaya omuz çıkığında ise labrum yırtığı arka ve altta olur. Buna reverse bankart lezyonu denir.
Hill-Sachs Lezyonu:
Omuz çıkığı oluşurken omuz başının arka tarafı glenoidin ön kenarına çarpıp ezilerek omuz başında bir çukur oluşur, buna hill-sachs lezyonu denir. Aynı pinpon topundaki çökme gibi olur.
Arkaya omuz çıkığında ise omuz başındaki hasar önde olur, buna reverse hill-sachs lezyonu denir
Omuz Çıkığı MR Görüntüsü:
Omuz Çıkığı Tedavisi
Omuz çıkığı acil bir durumdur. Çıkık omuz bir ortopedi uzmanı tarafından yerine en kısa sürede yerleştirilmelidir. Bazı hastalarda omuz çıkığı klinik ortamda yerine yerleştirilebilirken bazı hastalarda genel anesteziye ihtiyaç duyulabilir. Bu işlem omuz başının manipülasyonu ile çeşitli tekniklerle yapılabilir.
Hangi Omuz Çıkıkları Ameliyat Gerektirir?
20 yaş altı ilk çıkıktan sonra ameliyat kararı alınır. Bunun nedeni 20 yaş altında ilk çıkığın tekrarlama riskinin oldukça yüksek olmasından kaynaklıdır.
20 yaş üstünde ise ameliyat kararı için ilk çıkıktan sonra ikinci çıkık olması beklenir.
Omuz Çıkığı Ameliyatı
Omuz çıkığı ameliyatlarının amacı, omuzun tekrar çıkmasını engellemektir. Tekrarlayan omuz çıkığı olan bir hasta öncelikle ayrıntılı olarak değerlendirilerek, hasar tespiti yapılır, riskleri ortaya konulur.
Röntgen, BT (Bilgisayarlı Tomografi) ve MR görüntüleme ile omuz eklemi detaylı görüntülenerek, labrum yırtığı, humerus başında çökme ve glenoid kemik kırıklarının yol açtığı boşlukların olup olmadığı varsa sorunun büyüklüğü tespit edilir.
Bu bulguların ışığında tekrarlayan omuz çıkığı ameliyatlarından hangisinin yapılacağı belirlenir. İşte yaptığımız omuz çıkığı ameliyatları:
Artroskopik Bankart Tamiri
Glenoid Kırığı Ameliyatı
Artroskopik Remplissage Ameliyatı
Laterjet Ameliyatı
Artroskopik Bankart Tamiri:
Omuz çıkığı sonrası oluşan labrum yırtığının, omuz eklemini yerinde tutmak, stabilize etmek için artroskopik olarak yapılan tamir ameliyatıdır. Omuz çevresinden 2 ya da 3 adet küçük kesiler (delik) ile yapılır. Dikişler kemikten ayrılmış labrum dokusundan geçirilerek, labrumun orjinal yerine yerleştirilmesini takiben yaklaşık 1 yıl sonra kemiğe dönüşebilen vidalar ile kemiğe sabitlenir. Bu ameliyat sonucunda omuz ekleminin anatomisi tekrardan oluşturulup, eklem stabilize edilmiş olur.
Artroskopik Bankart Tamir Ameliyatı ile ilgili ayrıntılı bilgi edinmek isterseniz bağlantıya tıklayabilirsiniz.
Glenoid Kırığı Ameliyatı:
Bazı akut omuz çıkıklarında omuzun yuvasının (glenoid) ön alt tarafında bir kırık oluşabilir. Eğer bu kırık büyük bir parça içeriyorsa artroskopi yardımıyla bu parçanın yerine konulup vida ile tespiti gerekir.
Glenoid Kemik Kaybı için Artroskopik Glenoid Destekleme (Augmentasyon)
Humerus başı, glenoid olarak bilinen kürek kemiğinin (skapula) sığ yuvasına oturur. Glenoid kemik, tipik olarak tekrarlayan omuz çıkıklarından dolayı hasar görebilir ve glenoidte kemik kaybı oluşabilir. Bu hasta grubunda glenoid kemik kaybını telafi etmeden yapılacak Bankart tamiri gibi cerrahilerde başarısızlık ile karşılaşma oranı yüksektir.
Tekrarlayan omuz çıkığında glenoid kemik kaybı olan hastalar, artroskopik glenoid destekleme ameliyatı olarak da bilinen glenoid rekonstrüksiyon ameliyatı gerekebilir.
Artroskopik Glenoid Augmentasyon Ameliyatı ile ilgili ayrıntılı bilgi edinmek isterseniz bağlantıya tıklayabilirsiniz.
Artroskopik Remplissage Ameliyatı
Omuz ekleminin öne doğru olan çıkıklıklarında omuz başının arkasında adeta pinpon topunda oluşan çökme gibi lezyon oluşur. (Hill-Sachs lezyonu) Omuz başı çıkarken önde yuvanın kenarına hasar verirken başın kendisinde de yaralanma olur. Oluşan bu hasarı, pinpon topunun üzerinde parmağınızın bastırarak yaptığınız çöküntü gibi düşünebilirsiniz.
Omuz başındaki çöküntünün (Hill-Sachs lezyonu) fazla olduğu durumlarda artroskopik labrum tamirine ek olarak oluşan çöküntünün giderilmesi gerekir. Sadece labrum tamiri (Bankart) yapılan büyük Hill-Sachs lezyonu olan vakalarda başarısız ameliyatların sebebi omuz çıkarken oluşan çöküntü sorunun (Hill-Sachs lezyonu) giderilmemiş olmasıdır.
Bunun için Fransızca yerini doldurmak anlamı olan Remplissage ameliyatı artroskopik olarak uygulanır.
Laterjet Ameliyatı
Laterjet ameliyatı, tekrarlayan omuz çıkığı olan hastalarda yapılan başarılı bir ameliyattır. Artroskopik bankart tamiri ve remplissage ameliyatları ile tekrarlayan omuz çıkığı tedavi edilmesi uygun olmayan hasta grubunda Laterjet ameliyatı yapılır.
Omuz eklemi çıktığında, eklem içindeki birçok yapı hasar görebilir. Birden fazla omuz çıkığı yaşayan hastalar, eklemin contası olan labrum yaralanmasına ek olarak kemik kaybı da olabilir (Glenoid kemik kaybı).
Bu tür hastalara Laterjet ameliyatı gerekir.
Latarjet ameliyatı, üçlü blokaj etkisi adı verilen ve stabilite yaratan üç ana cerrahi prensibi kullanılarak yapılır ve şunları içerir:
Korakoid çıkıntı: glenoid yüzeyin kemik kusurunu düzeltmek için yerinden alınıp glenoidin kemik kaybı olan yerine tespit edilir.
İnferior subskapularis tendonu ve anterior inferiyor kapsül güçlendirilerek, kol döndürüldüğünde birleşik tendonun ilave anterior stabilite sağlanır.
Eklem Kapsülü, kemik greftine alttan yeniden bağlanır.
Latarjet ameliyatı, önemli kemik kaybı nedeniyle omuz instabilitesi yaşayan hastalarda önemli ve sıklıkla önerilen bir omuz ameliyatıdır.
Omuz Çıkığında Askı Süresi Ne Kadardır?
Omuz çıkığı acil olarak yerine yerleştirildikten sonra yaklaşık 4 hafta basit kol askısı kullanılır. Fizyoterapi ve egzersizlere ise ağrı kontrol altına alınır alınmaz başlanmalıdır.
Çıkık sonrası omuz eklemi röntgen, MR görüntüleme ve bilgisayarlı tomografi (BT) ile ayrıntılı değerlendirilerek, omuz çıkığının tekrarlayabilme riski anlaşılır.
Omuz Çıkığı Kaç Günde İyileşir?
İlk omuz çıkığından sonra kol askısı 30 gün kullanılır. Omuz çıkığında askı çıkmasını beklemeden ağrı kontrol altına alınır alınmaz fizyoterapiye başlanarak, omuz ekleminin normal hareket açıklığı ve omuz çevresi kasların kuvveti elde edilir.
Bu süre sonunda hastaların çoğu normal yaşamlarına dönerler. Bazı vakalarda bu süre 6 haftaya kadar uzayabilir.
Omuz Çıkığı Ağrısı Ne Zaman Geçer?
Omuz çıkığı ağrısı genellikle 2-3 gün içinde azalır. Ancak, tam iyileşme 1-2 ay sürebilmektedir. Doğru tedavi de bu süreci hızlandırmaktadır.
Omuz Çıkığı Ameliyatı Olanlar
Omuz çıkığı ameliyatı olan hastaların çoğu, ameliyattan sonra birkaç gün içinde taburcu edilir. Ameliyattan sonra hastaların omuzlarını hareket ettirmeleri için fizik tedavi almalarını önermekteyiz.
Can E.: "Spor yaparken yaşadığım omuz çıkığı sonrası Dr. Utku Erdem Özer'e başvurdum. Tedavi sürecim beklediğimden daha hızlı ve başarılı geçti. Profesyonelliği ve ilgisi için çok teşekkür ederim."
Elif B.: "Dr. Özer'in omuz çıkığı tedavim sırasında gösterdiği uzmanlık sayesinde kısa sürede normal hayatıma dönebildim. Tedavi yöntemleri ve açıklamalarıyla beni sürekli rahatlattı. Kesinlikle tavsiye ediyorum."
Sonuç
Omuz çıkığı, humerus başı ve glenoid yuvası arasındaki uyumsuzluğun sonucudur ve genellikle ani bir yaralanma sonucu ortaya çıkar. Bu, omuzun stabilitesini sağlayan bağlar, tendonlar, labrum ve eklem kapsülü gibi yapıların zedelenmesiyle meydana gelir.
En belirgin belirtiler arasında şiddetli omuz ağrısı, şekil bozukluğu, sinir hasarına bağlı uyuşma ve güç kaybı ile birlikte bir güvensizlik hissi bulunur. Tanı, deneyimli bir ortopedi uzmanı tarafından fizik muayene ve röntgen, MR gibi görüntüleme teknikleriyle kolaylıkla konulabilir.
Tedavi süreci, çoğu zaman omuzun yerine oturtulmasıyla başlar ve bazı durumlarda cerrahi müdahale gerektirebilir. Özellikle genç hastalarda ilk çıkık sonrası ve yetişkinlerde ikinci çıkık yaşandığında cerrahi müdahale önerilir. Omuz çıkığı ameliyatları, omuzun tekrar çıkmasını engellemeyi hedefler.
Op. Dr. Utku Erdem Özer gibi tecrübeli bir doktorun elinde yapılan tedaviler, hastaların hızla iyileşmesini ve günlük yaşamlarına dönmelerini sağlar. Omuz çıkığı tedavisinde erken rehabilitasyon ve doğru egzersizlerin uygulanması, iyileşme sürecini önemli ölçüde hızlandırır.
