Plantar fasiit, ayak tabanındaki plantar fascia adlı zarın aşırı gerilmesi ve küçük yırtıkların oluşması sonucu meydana gelen bir iltihaplanma durumudur. Bu durum, özellikle koşu, uzun yürüyüşler ve bazı sporlar gibi aktivitelerden sonra veya uzun süre ayakta kaldıktan sonra ortaya çıkabilir.
Plantar fasiit, topuk ağrısının en yaygın nedenlerinden biridir ve genellikle sabahları ilk adımlarda veya uzun süre oturduktan sonra yürümeye başlarken en şiddetli ağrıyı hissettirir. Tedavisi dinlenme, buz uygulaması, germe egzersizleri ve bazı dirençli vakalarda ileri tedavi yöntemleri gerektirebilir. Obezite, belirli yaş grupları ve meslekler gibi risk faktörleri de bu durumun gelişiminde rol oynar.
İçindekiler:
Plantar Zar (Fascia) Nedir?
İlk olarak Plantar zar nedir onu açıklayalım. Plantar fascia ya da plantar zar ayak tabanında bulunur. Plantar taban, fascia zar, plantar fasiit ise taban zarı iltihabı demektir.
Ayrıca Plantar fascia, topuk kemiği ile parmakların arasında bağlantı oluşturarak ayağa basma esnasında vücut yükünün yaklaşık %30 unu taşır.
Plantar Fasciitis Nedir?
Plantar fasiit, özellikle sabahları ortaya çıkan topuk ağrısı ve ayak tabanı ağrısı ile kendini gösteren bir durumdur. Bu rahatsızlık, ayak tabanındaki kalın doku bandı olan plantar fasya'nın aşırı gerilmesi ve iltihaplanma sonucu oluşur.
Genellikle aşırı kullanım, yanlış ayakkabı seçimi veya uzun süre ayakta kalma gibi faktörler bu durumu tetikler. Ayak kasları ve ayak kemeri üzerindeki aşırı stres, bu iltihaplanmaya neden olabilir.
Plantar fasiit, genellikle düz tabanlık veya yüksek kavisli ayak gibi ayak biyomekaniği sorunları olan kişilerde daha sık görülür. Obezite, uzun süreli koşma ve zıplama gibi aktiviteler de risk faktörleri arasındadır. Rahatsızlık, zamanla kronik hale gelirse, topuk dikeni adı verilen kemik çıkıntılarının oluşumuna neden olabilir.
Bu da ağrının şiddetini artırır ve tedavi sürecini zorlaştırabilir.
Plantar fasya aşırı gerildiğinde iltihaplanma oluşur.
Aşırı kullanım ve uygun olmayan ayakkabı seçimi bu durumu tetikleyebilir.
Obezite ve ayak biyomekaniği sorunları risk faktörlerindendir.
Topuk Dikeni ile Plantar Fasciitis Farkı Nedir?
Topuk dikeni, (kalkaneal spur ya da epin kalkanei) ayak röntgenlerinde topuk kemiğinin alt ucunda görülen özellikle 40’lı yaşlardan sonra normal kabul edilen kemik mahmuzu, bir başka deyişle osteofittir.
Dışarıdan ele gelen bir çıkıntı olmadığı gibi ayağınız yere temas ettiğinde de bu kemik çıkıntısının yer ile teması söz konusu değildir. Topuk dikeni ağrıya sebep olan bir yapı değildir.
Plantar Fasciitis’in Sebepleri Nelerdir?
Ayak kavsinizi destekleyen taban zarı yani plantar fascia, özellikle yürürken, koşarken hatta ayakta dikilirken dahi ayağınıza gelen yükün büyük kısmını emer. Bu yapı üzerinde gerilim ve stres çok artarsa, zarda küçük yırtıklar meydana gelip ağrı oluşmaya başlayacaktır.
Plantar Fasciitis’ in Risk Faktörleri Nelerdir?
Yaş: En sık görüldüğü yaş grubu 40-60 yaş arasındadır.
Obezite: Fazladan birkaç kilo dahi taban zarınıza ekstra yük bindirir.
Sportif Faaliyetler: Uzun mesafe koşucuları, bale sanatı icra edenler.
Anormal Ayak Mekaniği: Düz taban, Kubbe taban gibi ayakta basış bozuklukları.
Mesleki Açıdan Uzun Süre Ayakta Kalmak Zorunda Klanlar: Fabrika işçileri, Öğretmenlerde olduğu gibi. Ya da uzun süre sert zeminde ayakta görev yapan polis, askerler gibi.
Plantar Fasciitis Belirtileri Nelerdir?
En sık belirtisi, topuğunuzun iç kısmında ayağınızın altında ağrıdır. Ağrı en çok özellikle sabah yataktan kalktıktan sonra ilk 2-3 adımda hissedilmektedir. Hastalar bunu; ‘sabah ilk kalktığımda sanki kırık cam parçalarına basıyorum’ şeklinde ifade eder.
Ayrıca uzun süre ayakta kalma sonucu, uzun süre oturduktan sonra yürümeye çalışırken ilk birkaç adım, oldukça ağrılı olur.
Sporcularda özellikle egzersiz sonrası ağrı artar, egzersiz sırasında ağrı yoktur.
Plantar Fasciitis’ in Tanısı Nasıl Konulur?
Hastanın detaylı hikayesi ve fizik muayenesi sonucunda plantar fasit tanısı konulur. Çoğu zaman ayak röntgenlerine ihtiyaç duyulmaz. Ancak fizik muayene sonrası topuk ağrısının diğer farklı sebepleri düşünülürse, röntgen, MR görüntüleme gibi tetkikler istenir.
Tedavi ve tanı için iletişim kanallarından bizimle irtibata geçmeyi ihmal etmeyiniz. Zira hastalıklarda erken tanı ve doğru tedavi oldukça önemlidir.
Plantar Fasciitis Tedavisi
Plantar fasiit tedavisinde ilk adım, ağrının ve iltihabın kontrol altına alınmasıdır. Dinlenme ve buz uygulaması, iltihabı azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için yaygın olarak kullanılır. Bunun yanı sıra, esneme egzersizleri ve fizik tedavi, ayak kasları ve aşil tendonu üzerindeki gerilimi azaltarak plantar fasyayı rahatlatmaya yardımcı olur. Ortez kullanımı, ayak kemerini desteklemek ve baskıyı azaltmak için tercih edilebilir.
Bazı durumlarda, kortikosteroid enjeksiyonları da tedavi sürecine eklenebilir. Bu enjeksiyonlar, kısa süreli olarak ağrıyı hafifletir ve iltihabı azaltır. Ancak uzun vadeli kullanım önerilmez, çünkü doku zayıflamasına yol açabilir. Uygun ayakkabı seçimi de tedavinin önemli bir parçasıdır. Ayak yapısına uygun, destekleyici ayakkabılar kullanmak ağrının tekrarlamasını önleyebilir.
Plantar fasciitis olan çoğu hasta;
Dinlenme,
Ağrılı bölgeye buz uygulaması
Baldır kaslarına ve plantar fasiaya uygulanacak germe egzersizleri yapılması sonucunda iyileşir.
Eğer yukarıdaki ilk basamak tedavilere cevap alınamazsa aşağıdaki tedavi yöntemlerine geçilir.
Ultrason Altında Kortizol plantar fasiit iğnesi ve enjeksiyonu
Plantar fasiit için özel tabanlık kullanımı
ESWT uygulaması, gibi yöntemler uygulanmaktadır.
Plantar fasiit ayakkabısı ve çorabı
Son olarak Plantar Fasiit çok nadiren ameliyat gerektirir.
Plantar Fasiit Buz Tedavisi
Buz tedavisi, plantar fasiit için oldukça etkili bir tedavi yöntemidir. Buz, iltihaplanmayı ve ağrıyı azaltmada yardımcı olur. Evde bulundurduğunuz buz paketi veya dondurucudan çıkardığınız soğuk malzemeyi bir havlu içinde ayağınıza 20 dakika boyunca tutunuz. Bu işlemi gün içinde 2 kez tekrarlayın.
Plantar Fasiit Egzersizleri:
En sık tercih ettiğimiz Plantar Fasciitis Egzersizleri:
Egzersiz: Sağ ayak için anlatacak olursak; önce çorabınızı çıkarın oturur pozisyonda sağ ayağınızı sol dizinizin üzerine koyun, sağ elinizle bütün ayak parmaklarınızı dizinize doğru yavaşça ama bütün gücünüzle çekin, bu esnada ayak bileğinizde dizinize doğru hareket ettirebildiğiniz kadar ettirin. 20 saniye kadar bu pozisyonda bekleyin. Normalde ağrınızın olduğu yerde, gerilme, yanma hissetmelisiniz. Bu hareketi sabah ilk kaktığınızda 4-5 kez, gün içinde de 12-15 tekrar yapın.
Egzersiz: ilk egzersizde ağrının yanmanın olduğu noktaya öteki elinizin başparmağı ile yaklaşık 15 saniye masaj yapın, masaj yaparken cilt kremi kullanabilirsiniz.
Egzersiz: Çıplak ayakladuvar ile zeminin birleştiği yere bütün ayak parmaklarınızın duvara temas edecek şekilde temas ettirin ve vücudunuzun ağırlığı ile basın. Bu esnada dizinizi tam düz konuma getirin. Taban zarınızda gerginlik hissederseniz hareketi doğru yapıyorsunuz demektir. Gerginliği hissettikten sonra 15-20 saniye bekleyin. Günde 20 tekrar yapın.
Plantar Fasiit Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Plantar fasiit ameliyatı, genellikle konservatif tedavilere yanıt vermeyen veya kronik ağrı yaşayan hastalarda düşünülen bir seçenektir. Ameliyat, plantar fasiitin altında yatan sorunu çözmeyi amaçlar. Ameliyat adımları ise şöyledir:
Yara Yeri Belirleme: İlk olarak, cerrah uygun bir kesiyi yapacak ve ameliyat bölgesine erişim sağlayacak bir yeri belirler. Bu genellikle ayak tabanının altında, topuktan başlayarak yaklaşık 5-7 cm'lik bir kesidir.
Fasiya Yırtılmasının Onarımı: Cerrah, plantar fasiitin enflame olan kısmını çıkarmak veya kesmek için uygun bir teknik kullanarak plantar fasiya üzerinde çalışır. Fasiyanın yırtılması nedeniyle oluşan boşluk, genellikle dikişlerle kapatılır veya tekrar birleştirilir.
Ek Yapılanlar: Bazı durumlarda, plantar fasiit ameliyatı sırasında ek işlemler yapılabilir. Örneğin, topuk dikeni varsa, cerrah bunu çıkarmak için ayrı bir prosedür yapabilir.
Yara Kapatma: Ameliyatın tamamlanmasının ardından, cerrah kesiyi dikkatlice kapatır ve uygun şekilde dikişlerle kapatır.
Sonrası Bakım: Ameliyat sonrası dönemde, hasta genellikle bir süre ayakta yük taşımaktan kaçınmalı ve uygun şekilde dinlenmelidir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon programı, iyileşme sürecini desteklemek için önemlidir.
Plantar fasiit ameliyatı, nadiren başvurulan bir seçenektir ve genellikle konservatif tedavilere iyi yanıt vermeyen veya ciddi semptomları olan hastalarda düşünülür. Her hasta için en uygun tedavi seçeneğini belirlemek için bizlere danışmanız çok önemlidir.
Plantar Fasciitis Krem Tedavisi Var mıdır?
Plantar fasciitis krem tedavisi diye bir şey yoktur. Yani plantar fasciitis kremi yoktur. Yukarıda anlattığım 2. egzersizde elinizde bulunan herhangi bir kremi kullanabilirsiniz. Bu krem cilt nemlendiricisi bile olur.
Ayak Altı İltihabı Nasıl Geçer?
Ayak altı iltihabından kasıt plantar fasciitis ise öncelikli tedavisi egzersizidir. Plantar fasiit mikroplu bir iltihap çeşidi olmadığı için antibiyotik kullanılmaz.
Morton Nöroma, ayak tabanındaki sinirin sıkışmasıyla ilişkilendirilen bir durumdur ve bu sayfada bu rahatsızlığın belirtileri ve tedavi seçenekleri hakkında daha fazla bilgi bulabilirsiniz.
Plantar Fasiit Ne Kadar Sürede Geçer
Plantar fasiit, genellikle doğru tedavi uygulandığında 3 ila 6 ay içinde iyileşir. Ancak bu süre, hastalığın şiddetine ve kişinin tedaviye verdiği yanıta bağlı olarak değişebilir. Erken dönemde tedaviye başlanması, iyileşme sürecini hızlandırır ve ağrının kronik hale gelmesini önler. Tedavi sırasında, hastaların düzenli olarak esneme egzersizleri yapması ve doktorun önerdiği diğer yöntemlere uyması çok önemlidir.
Bazı hastalarda, iyileşme süreci daha uzun olabilir ve bu durum genellikle aşırı kullanım veya uygun olmayan tedavi yöntemlerinden kaynaklanır. Sabırlı olmak ve tedavi sürecine sadık kalmak, plantar fasiit ile mücadelede en önemli unsurlardan biridir.
Bu süre zarfında, dinlenme, fizik tedavi ve uygun ayakkabı kullanımı büyük önem taşır.
Plantar fasiit tedavisi genellikle 3 ila 6 ay sürer.
Erken tedavi süreci hızlandırır ve ağrının kronik hale gelmesini önler.
Dinlenme ve uygun tedavi yöntemleri iyileşme sürecini etkiler.
Erken tedavi süreci hızlandırır ve ağrının kronik hale gelmesini önler.
Dinlenme ve uygun tedavi yöntemleri iyileşme sürecini etkiler.
Plantar Fasiit Yorumları - Hasta Yorumlarım
Özellikle Plantar fasiit hasta yorumları, potansiyel hastalar için değerli bir kaynak olabilmektedir. İşte hasta yorumlarım:
"Plantar fasiit nedeniyle çok şiddetli ağrılar çekiyordum ve günlük aktivitelerimi bile sürdürmekte zorlanıyordum. Op. Dr. Utku Erdem Özer'in önerdiği tedavi planını takip ettim ve sonuçtan çok memnun kaldım. Ağrılarım azaldı ve tekrar hareket etmeye başladım."
"Uzun süre ayakta kalmam gereken işim nedeniyle plantar fasiit benim için ciddi bir sorundu. Op. Dr. Utku Erdem Özer'in tedavi yaklaşımı ve önerdiği egzersizler sayesinde ağrılarımı kontrol altına aldım ve normal hayatıma geri dönebildim. Kendisine minnettarım."
Plantar Fasiit Sık Sorulan Sorular
Plantar fasiit iyileşir mi?
Evet, plantar fasiit genellikle doğru tedavi yöntemleri uygulandığında iyileşir. Dinlenme, buz uygulaması ve esneme egzersizleri tedavinin önemli bir parçasıdır.
Plantar fasiit ve topuk dikeni aynı mı?
Hayır, plantar fasiit ve topuk dikeni farklı durumlardır. Ancak plantar fasiit, tedavi edilmezse topuk dikenine yol açabilir.
Plantar fasiit egzersizleri nelerdir?
Plantar fasiit için yapılan egzersizler arasında ayak kemeri ve aşil tendonu esnetme egzersizleri bulunmaktadır. Bu egzersizler, ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur.
Plantar fasiit için hangi ilaç kullanılır?
Plantar fasiit tedavisinde ağrı yönetimi için nonsteroidal anti-enflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) kullanılabilir. Ancak uzun süreli kullanımı doktor gözetiminde olmalıdır.
Sonuç
Sonuç olarak, plantar fasciitis ayak tabanı ve topukta ciddi ağrıya neden olan yaygın bir rahatsızlıktır. Bu durum, aşırı kullanım, uygun olmayan ayakkabılar, kilo ve belirli fiziksel aktiviteler gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Erken tanı ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması, semptomların hafifletilmesinde ve daha ciddi komplikasyonların önlenmesinde önemlidir.
Dinlenme, soğuk uygulama, uygun egzersizler ve bazı durumlarda profesyonel tıbbi müdahale, plantar fasiit'in etkili bir şekilde yönetilmesinde kilit rol oynar. Bu rahatsızlığı önlemek ve tedavi etmek için, risk faktörlerinin farkında olmak ve gerekirse yaşam tarzı değişiklikleri yapmak önemlidir.
Makalemizi okuduğunuz için teşekkürler. Konu hakkında soru ve endişeleriniz olursa whatsapp iletişim yoluyla bizlerle iletişime geçmeyi ihmal etmeyiniz. Dilerseniz utkuerdemozer.com bağlantısından ana sayfaya dönüş yapabilirsiniz.
