Plantar fascia ya da plantar zar ayak tabanında bulunur. Topuk kemiği ile parmakların arasında bağlantı oluşturarak ayağa basma esnasında vücut yükünün yaklaşık %30 unu taşır. Koşu, uzun yürüyüş, futbol basketbol gibi sportif aktivelerle ya da günlük hayatta bu kasın fazla çalışıp, aşırı gerginleşmesi sonucu ağrı oluşturmaya başlar. Kronik durumlarda ise bu zarda küçük yırtıklar oluşmaya başlar.
Topuk ağrısının en sık sebebidir. Ağrının sebebi plantar zar olarak adlandırılan, ayak tabanı zarındaki inflamasyon, iltihaptır.
Topuk dikeni, (kalkaneal spur ya da epin kalkanei) ayak röntgenlerinde topuk kemiğinin alt ucunda görülen özellikle 40’lı yaşlardan sonra normal kabul edilen kemik çıkıntısıdır. Dışarıdan ele gelen bir çıkıntı olmadığı gibi ayağınız yere temas ettiğinde de bu kemik çıkıntısının yer ile teması söz konusu değildir. Topuk dikeni ağrıya sebep olan bir yapı değildir.
Ayak kavsinizi destekleyen taban zarı yani plantar fascia, özellikle yürürken, koşarken hatta ayakta dikilirken dahi ayağınıza gelen yükün büyük kısmını emer. Bu yapı üzerinde gerilim ve stres çok artarsa, zarda küçük yırtıklar meydana gelip ağrı oluşmaya başlayacaktır.
Yaş: En sık görüldüğü yaş grubu 40-60 yaş arasındadır.
Obezite: Fazladan birkaç kilo dahi taban zarınıza ekstra yük bindirir.
Sportif Faaliyetler: Uzun mesafe koşucuları, bale sanatı icra edenler.
Anormal Ayak Mekaniği: Düz taban, Kubbe taban gibi ayakta basış bozuklukları.
Mesleki Açıdan Uzun Süre Ayakta Kalmak Zorunda Klanlar: Fabrika işçileri, Öğretmenlerde olduğu gibi. Ya da uzun süre sert zeminde ayakta görev yapan polis, askerler gibi.
En sık belirtisi, topuğunuzun iç kısmında ayağınızın altında ağrıdır. Ağrı en çok özellikle sabah yataktan kalktıktan sonra ilk 2-3 adımda hissedilir. Hastalar bunu; ‘sabah ilk kalktığımda sanki kırık cam parçalarına basılıyorum’ şeklinde ifade eder.
Ayrıca uzun süre ayakta kalma sonucu, uzun süre oturduktan sonra yürümeye çalışırken ilk birkaç adım, oldukça ağrılı olur.
Sporcularda özellikle egzersiz sonrası ağrı artar, egzersiz sırasında ağrı yoktur.
Hastanın detaylı hikayesi ve fizik muayenesi sonucunda plantar fasit tanısı konulur. Çoğu zaman ayak röntgenlerine ihtiyaç duyulmaz. Ancak fizik muayene sonrası topuk ağrısının diğer farklı sebepleri düşünülürse, röntgen, MR görüntüleme gibi tetkikler istenebilir.
Plantar fasiiti olan çoğu hasta;
Eğer yukarıdaki ilk basamak tedavilere cevap alınamazsa aşağıdaki tedavi yöntemlerine geçilir.
Plantar Fasiit hastalığı çok nadiren ameliyat ile tedavi edilir.